Shanghainezen mochten in maart van dit jaar een toneelbewerking van Lu Xuns bekende ‘Dagboek van een gek’ bijwonen. Een uitdaging van de Poolse regisseur Krystian Lupa.

Met ‘Dagboek van een gek’, geschreven in 1918, luidt Lu Xun het begin van de moderne Chinese literatuur in. Deze korte novelle die dikwijls wordt begrepen als een aanval op de ‘kannibalistische’ natuur van de traditionele Chinese maatschappij en cultuur, beschrijft in feite de spirituele ontwaking van een geleerde, door iedereen afgewezen als een gek.
Ondanks het feit dat deze novelle één van de meest invloedrijke werken is van de literatuur van de twintigste eeuw, leent het zich niet tot een toneeladaptatie. Krystian Lupa heeft dan ook, bij het schrijven van het script, een beroep gedaan op andere verhalen van Lu Xun: De ware geschiedenis van A Q, Mijn geboortestreek en De vlieger.

In het eerste bedrijf geraakt het verhaal van hoofdpersonage Zhou, naar de echte naam van Lu Xun, Zhou Shuren, zo dicht verweven met die van de gek, dat de lijnen tussen beiden totaal vervagen. Waar eindigt de wereld van Zhou? Waar begint de wereld van de gek? Voor Lupa is het paar elkaars spiegelbeeld dat de verticale dichotomie leraar-leerling omringt. Dit is een karakteristiek voor verhalen van verlichting.

Het tweede bedrijf gaat over het verhaal van de gek en de progressie in zijn dwangvoorstellingen. De openingsscene beschrijft de openbaring van de gek: hij loopt vrolijk naar het dak om het nieuwe leven, hem door de maan gebracht, te beleven. Lupa introduceert hier ook beelden van kruisiging en plaatst alzo het lijden van de gek en dat van Jezus naast elkaar.

In het derde bedrijf introduceert Lupa twee nieuwe karakters: een dokter die de draak steekt met de moderne wetenschap en een universiteitsstudent die mijmert over de hedendaagse opvoeding.
Chinese studenten zijn grootgebracht met het oeuvre van Lu Xun maar blijven nog steeds gevangen in het ‘kannibalistisch systeem’ (zie volgende blog) dat de auteur net bekritiseerde.

Dit toneelstuk is dus een actualisering van vier kortverhalen van Lu Xun. Het doel van hedendaagse interpretaties van klassieke werken is hun universaliteit te exploreren. En daar is Krystian Lupa in geslaagd!

Wie interesse heeft in het werk van Lu Xun raad ik de prachtig vertaalde bundel aan:

Lu Xun
Verzameld werk
Vertaling K. Ruitenbeek
Meulenhoff 2000