Enkele dagen geleden overleed voormalig Chinees president Jiang Zemin. Ik volgde toevallig de rouwceremonie op de Chinese staatstelevisie CCTV4. De Renmin Dahuitang (Great Hall of the People) was versierd met witte bloemen (in China is wit de kleur van de rouw) alsook met witte, papieren uitvaartoffers.
Plots zag ik weer voor mijn ogen al die mooie papieren voorwerpen die ik zag toen ik met mijn vriendin Zhou Zhou door het platteland van haar geboorteprovincie Ningxia reisde. Het was de eerste keer dat ik zoiets zag. Ze vertelde me dat er iemand gestorven was…

Deze papieren offers, die tijdens de rouwceremonie worden verbrand, vertolken de objecten voor die de overledene nodig heeft in het hiernamaals: voedsel, een huis, bankbiljetten… alle zijn een illustratie van het verlangen naar status en comfort in het leven na de dood.

Papieren uitvaartoffers zijn in feite een voortzetting van de mingqi冥器. Mingqi冥器 werden in het graf van de overledene geplaatst. Ze verschenen in de periode van de Strijdende Staten (476-221 v.Chr.), ter vervanging van  menselijke offers bij de rouwplechtigheid van hooggeplaatsten. Mingqi waren beeldjes, eerst van hout en later terra cotta, die de overledene met zich meeneemt in het hiernamaals. Ze waren duur en bestemd voor de rijkere klassen.
Het gewone volk maakte gebruik van ‘papieren geld’, gemakkelijk om te maken en goedkoop. Dit gebruik werd algemeen verbreid vanaf de 7° eeuw. Het geld werd verbrand en stond symbool voor de transmutatie van het materiële naar het immateriële. Het herinnerde ook aan het verbrandingsproces van de overledene.

Dit ‘papieren geld’ verzekerde de armen dat het contract die de levenden met de doden verbindt zou kunnen worden nagekomen. Inderdaad, de Chinezen geloven dat de mens bestaat uit een ‘hemelse ziel’ hun 魂die de wereld van de mensen verlaat voor de wereld van de doden en een ‘aardse ziel’ po 魄 die in het lichaam blijft. Deze po kan op elk ogenblik een hongerige geest worden indien zijn behoeften niet bevredigd worden. De levenden hebben er dus alle belang bij hun overledenen alles te bieden wat ze nodig hebben! In ruil daarvoor gaan de overledenen de levenden beschermen.

Het gebruik van papieren uitvaartoffers gaat zich vanaf de 9° eeuw in alle lagen van de maatschappij verspreiden terwijl de mingqi langzamerhand verdwijnen.
Papieren uitvaartoffers worden nu industrieel geproduceerd. Luxueuzere exemplaren worden in speciale ateliers vervaardigd en gaan mee met hun tijd: smartphones, luxueuze schoenen en zelfs vliegtuigen. Chinezen houden van de laatste trends!