In New York bezocht ik een klein maar heel interessant museum dat 200 jaar geschiedenis van Chinese immigranten in Amerika illustreert.

Het museum werd gesticht in 1980, in Manhattan Chinatown, door de historicus John Kuo Wei Tchen en de activist Charles Lai. Doel van het museum was het publiek in te lichten hoe de Chinezen naar Amerika waren gekomen en welke ontberingen ze te verduren kregen.
In januari 2020 werd het museum, toen gelokaliseerd in Mulberry street, door een brand verwoest. De 85.000 voorwerpen werden beschadigd maar gelukkig werd 95% ervan gered. Nu is het museum gelegen in 215, Center Street.

Het museum brengt jaarlijks een tijdschrift uit: MOCA HEROES. Het eerste nummer (2019) gaat over Yung Wing.
Yung Wing (1828-1912) werd in China geboren, studeerde in de V.S. en studeerde af in Yale University. Studeren in het buitenland was heel belangrijk voor Yung Wing. Hij wou Chinezen helpen hetzelfde te doen en stichtte daarom, in 1871, de Chinese Educational Mission (CEM). 120 jongeren kwamen alzo de V.S. binnen met het doel al hun V.S. ervaringen bij hun terugkeer naar het vaderland te kunnen delen. Net als Yung Wing studeerden ze Engels, leefden er zoals Amerikanen, deden aan sport en leerden alzo meer over de westerse wereld.
Dit project was totaal nieuw voor China. Het werd afgebroken na amper 9 jaar, maar vele studenten, eenmaal terug in China, voerden Yung Wing’s pedagogische dromen uit.

In een volgende blog vertel ik hoe Yung Wings avontuur begon.

‘Het leven is even kortstondig als een dovende kaars in de wind.
Het kan vandaag vrolijk zijn en morgen al voorbij.’

Een zin uit de film ‘The Silent Holy Stones’

Deze zin uit Pema Tsedens eerste film The Silent Holy Stones, voelt nu profetisch aan.

Pema Tseden is overleden. Op 7 mei vierde deze titaan van films in het Tibetaans en tegelijk het boegbeeld van de Tibetaanse New Wave, jonge filmmakers op zijn persoonlijk WeChat account. Enkele uren later overleed hij schielijk. Hij was amper 53 jaar.

The Silent Holy Stones, in 2005 uitgekomen, was een mijlpaal in de geschiedenis van de Tibetaanse film. Nadien regisseerde en produceerde Tseden niet enkel twaalf films, hij was tegelijk ook een promotor van de Tibetaanse cinema en ondersteunde de carrière van vele jonge Tibetaanse filmmakers als Dargye Tenzin, Khashem Gyal en Lhapal Gyal.

Pema Tseden was vertaler Chinees-Tibetaans alsook een gelauwerde schrijver, denk maar aan Neige en J’ai écrasé un mouton (zie blogs 13/2/2013, 24/10/2022, 25/10/2022 en 21/11/2022).

Volgen hier vijf films die online te bekijken zijn:

The Silent Holy Stones (2005) is het verhaal van een jonge lama die naar huis terugkeert voor nieuwjaar.

Soul Searching (2009), winnaar van de Jury Grand Prix op het 12^e Shanghai International Festival, gaat over Tibetaanse opera of lhamo.

Tharlo (2015) gaat over een analfabete herder die passages uit de Tibetaanse versie van het Rode Boekje op commando kan voordragen.

Jinpa (2018), waarvoor Tseden de Orrizonti Award for Best Sceenplay in Venetië ontving, is een sprookje over verlossing (redemptie).

En tenslotte Tsedens laatste film, Balloon (2019), een film waarin een vrouw gevangen zit tussen gezinsplanning en het Tibetaans geloof. Balloon is één van de novellen uit J’ai écrasé un mouton, een tegelijk aandoenlijk en hilarisch kortverhaal.