De vroegste bronnen van kannibalisme in China dateren van de Yuandynastie, een Mongoolse dynastie (1279-1368). Een Yuan kookboek geeft recepten om menselijk vlees te bereiden. Deze gaan van bakken, roosteren, koken en roken tot zondrogen. Hierbij wordt het vlees van een kind het hoogst aangeprezen, gevolgd door dat van een vrouw en als laatste dat van een man.

In de grote klassieker Sanguo Yanyi (The Romance of the Three Kingdoms 1548) doodt een kok zijn vrouw en dient haar vlees op aan zijn meester Liu Bei omdat hij hem niets anders te bieden heeft.
Ook andere klassiekers als Shuihu Zhuan (Water Margin 14^e eeuw) en Xi You Ji (Journey tot he West 1590) vermelden gevallen van kannibalisme…
Kannibalisme, een praktijk die taboe is in alle culturen, is het dus niet in China. China kende de grootste variëteit in de kannibalistische act, en ook een heel speciale, het ‘geleerde kannibalisme’. In de praktijk komt dit erop neer dat iemand een stuk van zijn lichaam afsnijdt, meestal de dij, en het laat sudderen in bouillon om een stervende ouder te voeden die dan op miraculeuze wijze herstelt. De grondgedachte van dit soort ‘geleerd kannibalisme’ komt van de confuciaanse filiale piëteit gekoppeld aan de boeddhistische compassie.

Een andere vorm van kannibalisme is het ‘hongersnood kannibalisme’. China heeft dikwijls extreme vormen van hongersnood gekend waarbij families hun kinderen met de buren uitwisselden om alzo hun eigen kind niet te moeten doden en opeten.

De derde vorm heet het ‘door de staat gesponsorde kannibalisme’ uit Wuxuan, in de zuidelijke provincie Guangxi.
Op 10 juli 1968, tijdens een kritieksessie van de Culturele Revolutie, werden Liao Tianlong, Liao Jinfu, Zhong Zhenquan en Zhong Shaoting doodgeslagen. Hun vlees werd afgesneden en in twee grote potten gekookt. Twintig tot dertig mensen namen deel aan deze kannibalistische act. Dit werd gerapporteerd in de Wuxuan analen van de Culturele Revolutie. De golf van kannibalisme duurde een jaar, het is de gruwelijkste episode van de Culturele Revolutie.
Maar de motivatie ervan was niet revolutionair. Het was uit persoonlijk verlangen omdat die mensen geloofden dat andermans lever en hart opeten hen een lang leven zou verzekeren!

In Lu Xuns ‘Dagboek van een gek’ wordt veel verwezen naar ‘mensen eten’. Ik kom hierop terug in een volgende blog.

Shanghainezen mochten in maart van dit jaar een toneelbewerking van Lu Xuns bekende ‘Dagboek van een gek’ bijwonen. Een uitdaging van de Poolse regisseur Krystian Lupa.

Met ‘Dagboek van een gek’, geschreven in 1918, luidt Lu Xun het begin van de moderne Chinese literatuur in. Deze korte novelle die dikwijls wordt begrepen als een aanval op de ‘kannibalistische’ natuur van de traditionele Chinese maatschappij en cultuur, beschrijft in feite de spirituele ontwaking van een geleerde, door iedereen afgewezen als een gek.
Ondanks het feit dat deze novelle één van de meest invloedrijke werken is van de literatuur van de twintigste eeuw, leent het zich niet tot een toneeladaptatie. Krystian Lupa heeft dan ook, bij het schrijven van het script, een beroep gedaan op andere verhalen van Lu Xun: De ware geschiedenis van A Q, Mijn geboortestreek en De vlieger.

In het eerste bedrijf geraakt het verhaal van hoofdpersonage Zhou, naar de echte naam van Lu Xun, Zhou Shuren, zo dicht verweven met die van de gek, dat de lijnen tussen beiden totaal vervagen. Waar eindigt de wereld van Zhou? Waar begint de wereld van de gek? Voor Lupa is het paar elkaars spiegelbeeld dat de verticale dichotomie leraar-leerling omringt. Dit is een karakteristiek voor verhalen van verlichting.

Het tweede bedrijf gaat over het verhaal van de gek en de progressie in zijn dwangvoorstellingen. De openingsscene beschrijft de openbaring van de gek: hij loopt vrolijk naar het dak om het nieuwe leven, hem door de maan gebracht, te beleven. Lupa introduceert hier ook beelden van kruisiging en plaatst alzo het lijden van de gek en dat van Jezus naast elkaar.

In het derde bedrijf introduceert Lupa twee nieuwe karakters: een dokter die de draak steekt met de moderne wetenschap en een universiteitsstudent die mijmert over de hedendaagse opvoeding.
Chinese studenten zijn grootgebracht met het oeuvre van Lu Xun maar blijven nog steeds gevangen in het ‘kannibalistisch systeem’ (zie volgende blog) dat de auteur net bekritiseerde.

Dit toneelstuk is dus een actualisering van vier kortverhalen van Lu Xun. Het doel van hedendaagse interpretaties van klassieke werken is hun universaliteit te exploreren. En daar is Krystian Lupa in geslaagd!

Wie interesse heeft in het werk van Lu Xun raad ik de prachtig vertaalde bundel aan:

Lu Xun
Verzameld werk
Vertaling K. Ruitenbeek
Meulenhoff 2000

Jia Pingwa, geboren in 1952 in Dihua, Shaanxi, is, samen met Nobelprijswinnaar Mo Yan en Yu Hua, één van de grootste namen van de hedendaagse Chinese literatuur. Hij focust zich vooral op het leven van de gewone mens.

In 2004 krijgt de schrijver onaangekondigd bezoek. Het is Liu Shuzhen, een schoolvriend uit de tijd van de Culturele Revolutie. Liu Shuzhen vertelt dat hij zijn naam heeft veranderd: hij heet nu Happy Liu. Beide vrienden halen herinneringen naar boven: na de Culturele Revolutie ging Liu naar het leger, Jia liep college. Jia werd een bekende schrijver. Liu daarentegen oefende tal van beroepen uit zoals metser, maker van noedels en tofu…allemaal zonder succes tot hij uiteindelijk besloot zijn kans te wagen als afvalprikker in de grote stad Xi’an.
Afvalprikker? Jia, die nochtans meer dan dertig jaar in Xi’an woont, had nog nooit aandacht geschonken aan die job. Afvalprikkers maken de publieke wegen schoon, maar waar wonen en slapen ze? De twee vrienden beginnen te praten over de ins and outs van die job.

Happy Liu komt zijn vriend regelmatig opzoeken, wanneer het regent en hij dan niet kan werken. De schrijver geraakt meer en meer in de ban van het leven van een afvalprikker…Tot hij besluit er zijn volgende roman over te maken. Volgen dan ontelbare bezoeken en interviews van Happy’s collega’s en vrienden: Jia zorgt er dan voor dat zijn zakken vol pakjes sigaretten zitten, om uit te delen.

Bij het schrijven van zijn roman stelt Jia zich veel vragen: waarom ontstond deze klasse van migrerende arbeiders in China? Maakt deze klasse onvermijdelijk deel uit van de politieke en economische hervorming? Wie organiseert en leidt deze klasse? Hoe moet het nu verder met de dorpen die leeglopen?…

Dit boek, bijna vijfhonderd bladzijden dik, is een levendige beschrijving van het China van de gewone mens, het China van nu. Het leest heel vlot; de lezer wordt meegetrokken in de avonturen van Happy Liu, een onvergeeflijk vrolijke man. Een les in positief denken!

HAPPY DREAMS
Jia Pingwa
translated by Nicky Harman
amazon crossing 2017

Ik ben een echte noodlefan! Als ik in China ben zijn noedels mijn dagelijkse kost. De diversiteit van de noedelsoorten alsook de bereiding ervan zijn oneindig; vele bereidingen zijn eigen aan een provincie of stad. Zo bijvoorbeeld de dandanmian afkomstig uit Chengdu, hoofdplaats van de provincie Sichuan.

Gezeten in onze favoriete ‘mianguan’ 面馆, in Beijing, bestelde mijn Chinese vriendin twee kommen dandanmian. Hoe groot was mijn verbazing toen ik zag dat de noedels baadden in een grote hoeveelheid soep: in Chengdu werden ze me nooit in soep geserveerd. Mijn vriendin beweerde dat dit de echte dandan noodles waren. Ik was daar niet van overtuigd en ging na hoe het nu echt in elkaar zit…

Dandan noodles zijn afkomstig uit Chengdu. Ze zijn een streetfood die hun naam te danken hebben aan de wijze waarop een straatventer zijn noedels verkoopt: hij draagt een bamboestok met een mand aan beide uiteinden op de schouders (dan 担 =op de schouder dragen). Er is een mand voor de noedels en een mand voor de saus en specerijen. Dandan noodles zijn een snack die de hele dag door wordt gegeten en in kleine kommen wordt geserveerd. Het zijn 干面 ganmian, droge noedels met een topping van krokant gefruit varkensvlees 臊子saozi, met ook tongverdovende Sichuan peper, chiliolie en 芽菜yacai, gepekelde groenten. De noedels worden gekenmerkt door vier adjectieven, ma 麻 verdovend  la 辣 pikant  xian 鲜smaakvol  xiang 香 gekruid.

Hoe komt het dat deze noedels nu elders, ten onrechte, in soep worden geserveerd?
In 1911, na de val van de Qingdynastie, moest Yeung Din-wu, één van de koks van de keizer, naar Hong Kong vluchten. Hij had veel moeite om zijn familie in stand te houden. Jaren nadien ontmoette hij een Sichuanees die een restaurant wilde openen maar geen kookervaring had. Yeung bood zijn diensten aan. Het restaurant, Wing Lai Yuen, opende in 1947 en serveerde er specialiteiten van Sichuan. Maar deze sterk gekruide en pikante keuken kon de Hongkongers, gewend aan lichte en ongekruid voedsel, niet behagen. Dus besloot Yeung het recept van de dandan noodles af te zwakken: hij schafte de chili olie af en voegde soep aan de noedels toe, alsook sesampasta en pindakaas. Vele restaurants uit Hong Kong namen Yeungs recept over.

Beetje bij beetje werden die 水面 shuimian, noedels in soep, via Shanghai en Beijing, in de hele wereld bekend als ‘dandanmian’. Deze noedels zijn ook heel tasty maar wil je de échte dandan mian proeven dan staat je er maar één ding te doen: ga naar Chengdu en eet een kommetje in het eettentje  甜水面担担面Tianshuimian Dandanmian!

Van de 26 Michelin drie sterrenrestaurants in Parijs serveren 21 ervan Chinese kaviaar. Ook het restaurant van Alain Ducasse in Monaco heeft dit op zijn kaart staan. De naam van deze kaviaar? Kaluga Queen. Maar…de Chinese brand staat slechts heel discreet vermeld op de verpakking. Voor ’t ogenblik toch.

Kaluga Queen kaviaar wordt geproduceerd op het Qiandao meer  千岛湖, het Duizend Eilanden meer, ten zuidwesten van Shanghai. De steur, een specifieke vissoort uit Rusland en Centraal Azië, die bekend staat om haar viskuit, wordt daar gekweekt. De kwaliteit van de kaviaar afkomstig van deze gekweekte steur zou minstens even goed zijn als deze van de wilde soort.

De firma Kaluga Queen verkoopt 60 ton kaviaar per jaar en is aldus ’s werelds grootste producent. Het Qiandao meer telt 30.000 steuren waarvan sommige tot 200 kg kunnen wegen. Kaluga Queen heeft daarbij ook ongeveer 40.000 plekken met broedsel in speciale incubator tanken.

Iranese experts beweren natuurlijk dat de beste kaviaar van de wilde Kaspische steur komt maar geven toe dat zijn Chinese tegenhanger heel goed is.
Het proces van het oogsten en het zouten van de kuit gebeurt net zoals in Iran.

Sinds de val van de Sovjet-Unie is de wilde steur, wegens de opheffing van strenge controles, uitgeput en als bedreigde vissoort geklasseerd. Dit heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van een commerciële bebouwing. Een andere reden voor het oogsten van kaviaar van gekweekte steur is dat deze vis, die 100 jaar kan worden, voor dat proces moet gedood worden.

Kaluga Queen biedt verschillende soorten kaviaar, waarbij de Beluga, net als in de Russische en Iraanse soorten, als de beste wordt bestempeld.

Jammer genoeg is de Kaluga Queen geen goedkoper vorm van kaviaar, integendeel: hij kost 10% duurder.

Of de westerse consument duurder gaat betalen voor deze ‘Made in China’ delicatesse wordt voor Kaluga Queen een uitdaging!

Wat is de meest voorkomende familienaam in China? Wang! De Wang van koning 王. Niet minder dan 76 miljoen Chinezen dragen de naam van Wang! En bijgevolg is Wang ‘s werelds meest populaire naam. Volgen Li, Zhang, Liu , Chen  …

Traditioneel had men in China een dubbele voornaam. De eerste voornaam verwees enerzijds naar de stamboom en anderzijds naar de generatie waartoe de persoon behoorde en was dus dezelfde voor alle broers en zussen, neven en nichten die ongeveer dezelfde leeftijd hadden. Die traditie werd afgeschaft in de jaren ’70 van vorige eeuw. Mede in het licht van de éénkindpolitiek verdween die eerste voornaam en meteen de verwijzing naar de familiale stamboom.

Daarnaast had elkeen traditioneel een tweede, eigen voornaam die dus in recenter decennia de enige voornaam is geworden.

De ouders probeerden altijd en thans meer dan ooit hun kind een originele (eigen) voornaam te geven. Via de voornamen kunnen we op het spoor komen van de ontwikkeling van China. Volgen enkele voorbeelden.

De jaren 1950: vaderlandslievende voornamen

Een hele generatie kreeg een voornaam ter herdenking van de stichting van de Volksrepubliek China (1949). Bijvoorbeeld Jianguo 建国 ,Jianhua 建华，  Guoqiang 国强….alle refereren naar het Nieuwe China en de hoop op een welvarend land.
Tijdens de Koreaanse oorlog (1950-1953) kregen tienduizenden baby’s namen als Yuanchao 援朝  (steun Noord Korea), Kangmei 抗美  (verzet je tegen de US) of nog Weiguo 卫国  (bescherm het thuisland)

De jaren 1960: revolutionaire voornamen

De culturele Revolutie bracht namen mee als Weihong 卫红  (bescherm de revolutie), Weidong 卫东  (bescherm Voorzitter Mao) of nog Wenge 文革   (Culturele Revolutie)

De jaren 1990: speelse namen

Om de individualiteit te bevorderen werden de voornamen meer en meer creatief. Een voorbeeld: een muzikant heeft een typische millennium naam: Yi Yangqianxi 易烊千玺. Yi 易is zijn familienaam, Yang 烊betekent welkom in zijn dialect en qianxi 千玺is een homofonie van millennium 千禧年 omdat hij geboren is in 2000.

Het jaar 2020: grandioze namen

In februari van dit jaar heeft China de twee meest populaire namen van 2020 bekendgemaakt.
Voor de jongetjes is het Yichen 奕辰 vrij vertaald als ‘grandioze ster’ of ‘grandioze periode’.
Voor de meisjes is het Yinuo 一诺 vrij vertaald als ‘houdt een (grote) belofte in’.

Mooie suggesties voor voornamen tijdens de corona babyboom!

Onlangs verscheen The Shadow of the Empire, een nieuw onderzoek van Rechter Tie. Ja, zelfs na het overlijden van de ‘vader’ van Tie, de sinoloog Robert Van Gulik (1910-1967), kunnen we opnieuw genieten van een onderzoek van Rechter Tie. Ditmaal geschreven door Qiu Xiaolong, bekende auteur van detectiveromans.

Rechter Tie was een belangrijk figuur in de Tangdynastie. Onkreukbare rechter, raadgever aan het hof, dichter, geniale detective, zijn naam bleef lang in de Chinese verbeelding om tenslotte romanpersonage te worden van vele schrijvers, Van Gulik voorop.

Dit verhaal rond waar gebeurde feiten gaat over de dichteres-courtisane Yu Xianji die ervan beschuldigd wordt haar meid te hebben doodgeslagen en nadien haar lichaam in de tuin te hebben begraven…

De roman leest heel vlot. We leren veel over het dagelijkse leven en de rechterlijke procedures van die tijd, het bijgeloof en het volksgeloof, de intriges aan het hof van de toenmalige keizerin Wu Zetian (624-705).
Een boek dat je geboeid leest en dat je tegelijk verrijkt!

Qiu Xiaolong: The Shadow of the Empire, naar het frans vertaald als
Une enquête du vénérable juge Ti

‘Zittend voor de Jingting berg, een plaats van onbeweeglijkheid en majesteit’…Zo begint een gedicht van Li Bai (701-762), één van de meest bekende dichters uit de Tangdynastie. Dit gedicht trof JMG Le Clézio, Frans schrijver en Nobelprijswinnaar, in die mate dat hij zich ging verdiepen in de poëzie van de Tangdynastie en er, samen met Dong Qiang, een boek over schreef.

Le Clézio begint het boek met een beschrijving van het leven van Li Bai, de avonturier. Hij is steeds op pad, soms met zijn vriend en drinkebroer Du Fu (712-770), een andere bekende dichter, maar meestal alleen. Zijn zwaard is zijn compagnon de route.
Wat drijft Li Bai vrouw en kinderen achter te laten om door heel China te reizen? Reeds bij leven erkend en geloofd als de grootste, meest talentvolle dichter van zijn generatie, bindt hij zich niet aan een Heer zoals de meeste dichters uit die tijd. Nieuw voor het China van de Tangdynastie is: openheid van geest en vrijheid. Een vrijheid om ongedwongen op pad te gaan, in de sporen van monnik Xuan Zang die naar Indië trok om de boeddhistische geschriften naar China te brengen, een lange en gevaarlijke onderneming.
Li Bai houdt van zwerven, maar ook van wijn, de grote passie van zijn leven.

Tegenover Li Bai staat de jongere Du Fu. In tegenstelling met Li Bai stelt hij zich wel kandidaat voor de keizerlijke examens om een ambtelijke carrière te maken. Hij faalt, verschillende keren. Hij bekleedt uiteindelijk toch een kleine, onbelangrijke officiële functie. Du Fu vindt zijn geluk in het familiale leven, in zijn huisje te midden van de bamboes, in Chengdu. Een shelter die nog steeds bestaat, ik bezocht het een tiental jaren terug. Na zijn dood raakt Du Fu, in tegenstelling met Li Bai, in de vergetelheid.
Dit alles wordt door gedichten van beide dichters en bekende schilderijen en kalligrafieën geïllustreerd.

Buiten Li Bai en Du Fu haalt Le Clézio ook nog veel andere dichters aan.
Interessant is ook het hoofdstuk over de rebellie van An Lushan en de burgeroorlog waardoor het China van de Tangdynastie heel onveilig was.

De gedichten in het boek zijn prachtig vertaald door Dong Qiang, dichter, kalligraaf en hoogleraar aan Beijing University. Dong Qiang is erin geslaagd om, op beknopte en beeldende wijze de sfeer en de emoties van de gedichten weer te geven, wat niet altijd het geval is bij vertaalde gedichten.
Tenslotte is dit literair werk meteen ook een kunstboek dankzij de zeer talrijke, prachtige schilderijen en kalligrafieën.
Dit boek is een must, en het leest als een roman!

Le flot de la poésie continuera de couler
J.M.G. Le Clézio
Ed. Philippe Rey 2020

牛年快乐!
GELUKKIG CHINEES NIEUWJAAR!

JAAR VAN DE BUFFEL

Hier volgt het recept van Soong Mei-lings favoriete rijstsoep.

Wat je nodig hebt:

800 ml sojamelk
80 gr ronde Japanse rijst
40 gr kleefrijst
200 gr yamwortel (eetbare wortelknol waarvan de zoete smaak doet denken aan de zoete aardappel), te koop in de toko
250 ml water
kandijsuiker naar wens

Hoe je het klaarmaakt:

*meng de twee soorten rijst en laat minstens vier uur weken in water
*Stoom de (gespoelde) yam tot hij zacht is, laat afkoelen, pel en prak hem
*meng sojamelk en water en breng zachtjes aan de kook
*voeg het rijstmengsel eraan toe en laat opnieuw koken
*voeg de geprakte yamwortel eraan toe, laat opnieuw koken en laat 20’ sudderen terwijl je met een houten spatel steeds in dezelfde richting draait
*voeg tenslotte de suiker aan het mengsel toe.
*wanneer de suiker volledig opgelost is, is de zhou klaar om op te dienen.

Manmanchi!