De constructie van Pingyao begon reeds in de Westelijke Zhoudynastie (1122 v.Chr.-771 v. Chr.). In 1370 ( begin van de Mingdynastie) werd de stad herbouwd en uitgebreid. Tot het einde van de Qingdynastie zou Pingyao niet minder dan 26 maal gerestaureerd worden. Heden vormen de oude muren van Pingyao een (bijna) vierkant. De langste zijde meet 6,4 km. De muren hebben een gemiddelde hoogte van bijna 10 meter. Ze tellen zes poorten. Vanop de muren heb je een mooi zicht op de oude stad.

Nadien bezochten we Rishengchang, de eerste privébank van China die in 1823 werd gebouwd. Tijdens de Qingdynastie betaalde men met zilveren munten. Dit betekent dat handelaars die grote sommen geld moesten vervoeren zich niet altijd veilig voelden. Een wisselkantoor waar cash geld kon omgeruild worden tegen “bills of exchange” (wisselchecques) bracht daarom een veilig alternatief. Cash die gedeponeerd werd in een “branch” (bijhuis) kon tegen een “bill” (checque) worden uitbetaald. Dankzij de Rishengchang bank konden zilveren munten en bills of exchange overal in China worden omgewisseld. Daardoor had Pingyao, waarrond zich een groot financieel netwerk ontwikkelde, controle op de financiële wereld tijdens de Qingdynastie. Deze bank had aldus gedurende 108 jaar een grote invloed op de Chinese economie tot ze uiteindelijk bankroet ging.

De rest van de dag bezochten we boedhistische, taoïstische en confucianistische tempels. In feite krijg je met een ééndagbezoekje aan Pingyao al een heel mooie waaier van Chinese cultuur en godsdienst te beleven.

De volgende dag bezochten we de grote courtyard van de familie Wang, ook nog de “Verboden Stad van Shanxi” genaamd. De courtyard is gelegen op 35 km van Pingyao, in het stadje Jingshen. Het is een luxueus domein, tussen 1762 en 1811 gebouwd door de afstammelingen van de familie Wang, één van de vier families van de Qingdynastie. Een familie die tegelijk befaamde geletterden en rijke landbouwers telde. De “ Verboden Stad” heeft een oppervlakte van 150.000 m2. In totaal telt ze 231 courtyards en 2.078 huizen.

De Oostelijke courtyard met zijn complexe structuren maakt dat je je in een labyrint voelt. We bezochten er de privé school. De Westelijke courtyard heeft een strakkere structuur met een hoofdstraat die van Noord naar Zuid loopt. Drie zijstraten kruisen de hoofdstraat van West naar Oost en vormen alzo het karakter Wang 王.

Met volumewagen en sneltrein keerden we ’s avonds terug naar Beijing. Terug naar de 21° eeuw…

In de voorbije jaren maakte ik reeds vanuit Beijing tegelijk leuke en interessante uitstappen en reisjes. Daartoe gebruikte ik steeds dezelfde tour operator: CCC of China Culture Center. Dit centrum organiseert naast lezingen ook trips en reizen door gans China waarbij de bezochte hotels en restaurants tegelijk heel typisch Chinees zijn en ook tot de topklasse behoren.

Pingyao平遥   stond allang op mijn “te doen lijstje” maar was telkens net niet door CCC gepland tijdens mijn vorige Chinaverblijven. Dit jaar zou dit wel lukken. Ik was dus heel benieuwd het stadje te ontdekken waar Zhang Yimou’s film ‘Raise the Red Lantern’ werd gedraaid.

Pingyao zou een tweedaagse uitstap worden.

Onze “groep” bestond slechts uit vier mensen: een Schotse zakenvrouw die al meer dan twintig jaar in China leeft en werkt, haar Thaise vriendin, een Parijzenaar en ik. We zouden op een vrijdagavond om 18:00 vanuit Beijing Xizhan vertrekken. Beijing telt vier treinstations, één in het Noorden, één in het Oosten, één in het Zuiden en één in het Westen van Beijing, Beijing Xizhan. De sneltrein bracht ons in drie uren in Taiyuan, de hoofdplaats van de provincie Shanxi. We kwamen dus aan omstreeks 21:00 en stapten naar de volumewagen die ons na een twee uur durende rit naar Pingyao zou brengen. Wat ons in Taiyuan alle vier opviel was de zuivere lucht, zo verschillend van de gepollueerde lucht in de hoofdstad! In Taiyuan is het gebruik van bromfietsen en moto’s verboden.

Rond elf uur ’s nachts kwamen we dan eindelijk aan in het stadje waar bij zonsondergang de rode lantaarns worden geheven. Ik ben China nu al langzamerhand gewoon maar die lantaarns gaven me een vreemd gevoel: ik waande me plots in het feodale China. Een cultuurshock, wie had dat nu gedacht? Na al die jaren?

We werden naar ons hotel gebracht, De Ju Yuan, gelegen in het oude stadsgedeelte. We vernamen later dat Giscard d’Estaing hier ook had gelogeerd. Ik zag een historische film voor mijn ogen voorbijgaan toen ik mijn kamer binnenkwam.

Daar stond geen bed maar een kang: een grote stenen bedstoof met onderaan een opening langswaar hij vroeger werd voorzien van hete kolen om hem op te warmen en aldus een warm bed en meteen een warme zitplaats voor overdag te voorzien. Aan de wand hingen oude calligrafieën, de zetels waren in Mingstijl, de deur ging open (en dicht) met…een echte, oude kadenas. Zalig! Alles was echt, geen kitch!

‘s Anderendaags begon de uitstap met een wandeling op de muren van het omwalde stadje.

In het feodale China werd het de vrouwen verboden om op scène te acteren. Vroege Yueju’s werden dus uitsluitend door mannen gespeeld. Op het einde van de Qingdynastie begonnen ook vrouwen in een opera te acteren, althans in de Peking opera. Dit werd al snel heel trendy en beïnvloedde aldus de introductie van actrices in de Yueju. De ‘allemaal vrouwen’ opera’s had tot gevolg dat de meeste opera’s zich beperkten tot liefdesverhalen zoals de ‘Droom in de Rode Kamer’, de ‘Legende van de Witte Slang’ enz.

Na de stichting van de Volksrepubliek China werden deze privaat gerunde troepen staatseigendom. De opera was toen in volle bloei. Tijdens de Culturele Revolutie (1966-1976) werden de Yuejutroepen vervolgd en ontbonden.

Met de openingspolitiek van Deng Xiaoping werd deze opera in ere hersteld. In 2006 werd de Yue opera een deel van de Unesco Cultural Heritage.

De muziek van de Yueju is elegant, delicaat, en drukt de gevoelens van de acteurs uit. Er wordt gezongen in het Cantonees dialect. Chinese percussie instrumenten als yang qin, erhu, zhonghu maar ook westerse muziekinstrumenten als viool en cello maken deel uit van het orkest.

De kostuums zijn elegant en verfijnd van kleur. Ze refereren naar mooie dames uit de traditionele schilderkunst. Ze verschillen van de soms schreeuwerige kleuren en de (met triviale details geladen) kostuums van de traditionele opera. Er worden hier ook geen maskers gebruikt.

Men neemt aan dat, indien de Yueju Shengzhou niet verlaten had om werkgelegenheid te zoeken in het nabije Shanghai, hij ofwel niet meer zou bestaan ofwel slechts tot een dorpsoperaatje zou zijn herleid. Shanghai verleende de Yue opera de artistieke bodem waarop hij zich kon ontplooien tot een levendig en schitterend spektakel waarvoor hij vandaag zo geapprecieerd wordt. Daarom noemen vele Chinezen hem…Shanghai opera!

Beste lezer, door een ernstig en moeilijk op te lossen technisch probleem bleef mijn blog Tangyuan een paar maanden weg van internet. We zijn er terug en halen meteen alle achterstand in!
Dank voor uw lezerstrouw!

Op 16 maart, tijdens mijn verblijf in Beijing, had ik de gelegenheid een voorstelling van Yue opera, Yueju越剧  bij te wonen. Een echte, volledige, drie uur durende voorstelling. Geen spektakel opgebouwd uit verschillende operastukjes waarop buitenlandse toeristen zo tuk zijn! Die avond haastte ik me naar het National Center for the Performing Arts, gelegen ten westen van Tian’Anmen en gebouwd door Paul Andreu.

Men speelde er de Droom in de Rode Kamer, naar de roman van Cao Xueqin, één van de vier grote klassiekers uit de Chinese literatuur. Deze opera was zo verschillend van die uit Beijing, de Peking opera, van die uit Kunqu, van die uit Suzhou of nog van de Sichuan opera! Het werd een prachtige, ontspannende avond… Ik besloot dus op zoek te gaan naar de roots van deze opera die zijn naam ontleende aan Yue, de oude benaming voor het huidige Shaoxing. (Ju betekent opera).

Vergeleken met de 600 jaar oude Kunqu wordt de 100 jarige Yueju aangezien als de jongste telg van de grote operafamilie. In tegenstelling met de grootse Peking opera wordt deze opera, die slechts uit vrouwen bestaat, door romantiek en subtiliteit gekenmerkt. De bekende drama recensent Liu Housheng, vergelijkt de Yueju met “Een vrouw van twintig die geboren is op het platteland maar naar de stad verhuisde om er geld te verdienen en uiteindelijk haar eigen karakter vormde door uit haar omgeving te leren”.

De Yueju is een folkopera afkomstig uit Zhejiang, Zuid-Oost China. Op het einde van de Qingdynastie (1644-1912) werden op het platteland van Shenzhou zowat overal zangvoorstellingen gegeven. Ze droegen de naam luodichangshu, letterlijk op de grond gevallen verhalen en liederen. Ze werden bij de plattelandsbevolking warm onthaald en werden mettertijd van grote betekenis. Ze werden door kleine rondreizende theatergroepen in dorpen en stadjes ten tonele gebracht.

Mettertijd evolueerden de gezongen vertellingen naar toneelstukjes met verschillende rollen. Op 27 maart 1906 gaven Gao Binghuo, Li Shiquan…een voorstelling in Dongwangshu. Dit was de eerste maal dat er een officiële Yueju werd gespeeld. Deze datum en plaats worden beschouwd als het geboortejaar en de geboorteplaats van de Yueju, maar de opera droeg toen nog niet die naam. Yueju werd toen xiaogeban, troep van kleine liedjes, genoemd. De naam xiaogeban veranderde later in shaoxingwenxi. Die naam zou ook wijzigen.

Yuejuacteurs gaven vanaf 1917 voorstellingen in Shanghai. In Shanghai veranderde vanaf 1923 de ‘allemaal-mannen opera’ in een ‘allemaal-vrouwen opera’. Maar het was slechts in 1938 dat deYuejutroepen, die intussen uitsluitend uit vrouwen bestonden, echt populair werden in Shanghai. Van dan af zal men ze nog uitsluitend Yueju noemen.

Een heel interessant debat dat ik bijwoonde in The Bookworm (Sanlitun, Beijing) was dat van “Leta Hong Fincher in Conversation”.
Ze schreef een boek dat in mei zal verschijnen “Leftover Women: The Resurgence of Gender Inequality in China”.
Een eeuw geleden hielpen de Chinese feministen, die vochten voor de emancipatie van de vrouw, tot de oprichting van de Volksrepubliek China. In die geest verkondigde Mao in 1949: “de vrouw houdt de helft van de hemel open”.
In het begin van de Volksrepubliek streefde de Communistische Partij ernaar de ongelijkheid tussen man en vrouw op te heffen.

Jammer genoeg zijn bepaalde van de rechten die de vrouw had bekomen, in post-socialistisch China verdwenen.
De vrouwen worden sedertdien onder meer door familie en regering onder druk gezet om vanaf de leeftijd van 25 jaar te trouwen. Indien de vrouw op haar 35e nog geen man heeft gevonden, is ze zelfs meer dan een leftover woman: ze is een shengnü , een heilige vrouw zonder sex.
De privatisatie van de woningen in 1998 had een ander gevolg: de vrouw heeft geen recht op eigendom, het eigendom behoort toe aan de man.
De Chinese regering spoort (hoog)opgeleide vrouwen aan om te trouwen. Deze vrouwen hebben meestal een goede baan en zien het niet zitten om van het recht op gemeenschappelijk eigendom af te zien.
Ze worden ook aangespoord om vlug een kind te maken daar de vergrijzing van de bevolking een ernstig probleem wordt. Daardoor wordt hun carrière ook op het spel gezet.
Bovendien lijdt 25% van de vrouwen onder huiselijk geweld.
De regering doet niets aan die toestanden. De Chinese regering wil alleen de stabiliteit behouden en focust zich op misdaad, corruptie enz…

Leta Hong Fincher, een Amerikaanse met Chinese roots, hoopt vurig dat haar boek naar het Chinees zal worden vertaald.
Haar verontwaardiging over de huidige toestand van de Chinese vrouw culmineert met de uitspraak: “En zeggen dat de vrouw in de Songdynastie recht op eigendom had!”
Er waren nog vele andere, interessante lezingen, zoals de lezing van Marie-Anne Souloumiac, kleindochter van Robert van Gullik, sinoloog, diplomaat en schrijver van de zestien Rechter Tie detectives.
Souloumiac bracht haar lezing onder vorm van een quiz aan de hand van oude foto’s van haar grootvader.
Een grote gebeurtenis in het bijzijn van de ambassadeur van Nederland, de Franse vertaler van Robert van Gullik, een prof uit Shanghai die lesgeeft over van Gullik en vele anderen.
Een spetterende lezing-quiz die als gevolg had dat iedereen in de boekenwinkel Rechter Tie detectives ging kopen om ze door haar te laten signeren.

De avond viel. We gingen naar de bar om een hapje en een glaasje lekkere Franse rode wijn.

The Bookworm: Eat Drink Read