We haalden de zwarte massa in en zagen dat ze voorafgegaan was door een man met aan de ene hand een mand met fake geld en aan de andere hand een lantaarn gemaakt van wit papier. Om de twee, drie minuten wierp hij geld in de lucht “om de overgang naar het hiernamaals te kopen”. Mijn vriend en ik besloten ze te volgen, zes à zeven kilometer tot aan een kleine herberg. Terwijl het lijk in de ingang wachtte, begaf de gids zich naar de receptie en zei met luide stem: “de god van het geluk is daar”. Dat moest een codewoord zijn want de herbergier bracht ze naar het achterste deel van de herberg… De herbergier vertrouwde ons later toe: “het is niet het lijk dat wandelt maar de levende”. We begrepen er niets van. Hij ging verder: “onder het zwarte kleed, zijn er twee lichamen: een man draagt het lijk op zijn rug en houdt het met beide handen vast opdat het niet zou wegglijden. Een lijk is rigied en zo zwaar als een steen. Om een lijk in een doodskist te vervoeren zijn acht mensen nodig, dat komt heel duur uit. Een lijkdrager is dus goedkoper maar het is bijzonder lastig om honderden kilometers af te leggen met zo’n lijk op de rug. Zijn zwarte gewaad maakt dat hij practisch niets ziet, vandaar dat zijn gids een witte lantaarn draagt. Beiden eten maar één keer per dag en stappen tien tot twaalf uren, zonder stoppen. Ze wisselen elkaar wel af. Doordat ze zo lang onderweg zijn is de kans op ontbinding van het lijk heel groot. Zelfs in de winter moet een lijk ingespoten worden met kwik en andere bewaarmiddelen. Doordat hun taak zo zwaar is worden ze door de klanten dik en dubbel betaald. De lijkenbegeleiders ondergaan een jarenlange intensieve training, ze beheersen de kungfutechnieken om zich bij aanvallen onderweg te kunnen verdedigen”. “Maar nu leven we in een nieuw communistisch tijdperk. Voorzitter Mao heeft ons gevraagd om te breken met die bijgelovige praktijken. Ze zijn contra-revolutionair”…

Wat gebeurde er nadien met die personen en…het lijk? De ontknoping is onverwacht en tegelijk voorspelbaar dramatisch…

Alle geïnterviewde personen in het boek zijn meeslepend, soms megalomaan, soms naief of nog monstrueus, zoals de vroegere Rode gardist.

Dit boek levert ons een onverwachte blik op het moderne China en is onmisbaar in de bibliotheek van alwie geboeid is door het insoliete China.

La Chine d’en bas Liao Yiwu 13° note éditions 2014

Dit boek is ook verkrijgbaar in het Engels:

The Corpse Walker: Real Life Stories: China from the Bottom Up UP Paperback 2009

Liao Yiwu (° 1958, Sichuan) is schrijver, reporter, muziekant en dichter. Hij oefent scherpe kritiek uit op het communistische regime. Hij moest daarvoor reeds gevangenis zitten.

Zijn boeken zijn uitgegeven in Hong Kong en Taiwan. In China zijn ze verboden. Aan de hand van interviews van wel heel speciale personages introduceert hij ons in het leven van deze mannen en vrouwen die leven “op de bodem van” de Chinese maatschappij; mannen en vrouwen die door het leven getekend zijn maar ondanks alles hun menselijke waardigheid trachten te behouden. Mannen en vrouwen wier mond door de Chinese maatschappij gesnoerd worden en die de Partij maar liefst in het vergeetboek zou duwen. Deze reportageliteratuur levert ons een fascinerend aspect van het moderne China.

De 27 interviews van Chinezen als: de beroepshuilebalk, de mensensmokkelaar, de beheerder van publieke toiletten, de lijkbalsemer …zijn op een heel intelligente en levendige manier afgenomen.

Ik ga er één van bespreken: de lijkenbegeleiders.

De lijkenbegeleiders
Interview van Luo Tianwang.
Hij vertelt: In China werd het beroep van lijkenbegeleider nooit officieel erkend. En nochtans bestaat dit beroep sinds de oudheid. Toen ik jong was, zei Luo, zagen we soms een uithangbord voor een gesloten winkel waarop geschreven stond: “Ik begeleid een lijk naar de andere kant van de grens.” Toen een handelsreiziger plots overleed was het moeilijk om zijn lijk naar zijn geboortedorp te repatriëren om het daar te laten begraven. Maar, indien een overledene het land van zijn voorvaderen niet terugvindt wordt hij een eenzame ziel. Aangezien er toen geen bussen noch vrachtwagens bestonden, huurde de familie een professionele lijkenbegeleider. Deze zou de overledene naar zijn geboorteplaats terugbrengen…

Het was in het begin van de jaren 1950, tijdens de landhervorming. Ik slenterde met een vriend langs een dorpswegje toen een zwarte massa ons voorbijliep. De massa was gewikkeld in een wijd inktzwart kleed van waaruit nu en dan een leren schoen uitstak. De stap was zwaar en dof. Op dat ogenblik fluisterde mijn maat me toe: “het is een lijk”. Ik huiverde.