Liu Xinwu, “La Cendrillon du canal”

Liu Xinwu is geboren in Chengdu, Sichuan (1942); sinds 1950 woont en schrijft hij in Beijing. Hij is een van de belangrijkste hedendaagse Chinese schrijvers.
Hij begon zijn carrière als leraar in het middelbaar onderwijs, vijftien jaar lang gaf hij les in Beijing. Daarna schreef hij zijn eerste novelle “The Class Teacher” (Banzhuren, 1977). Daarin klaagt hij het falen van de opvoeding tijdens de Culturele Revolutie aan.
Liu Xinwu staat bekend om zijn sociale kritiek, en in ’t bijzonder Mao’s erfenis.
Hij schrijft nu vooral over de problemen in de grote steden. Hij klaagt de bestaansmoeilijkheden aan van de migranten die hun dorp verlaten hebben om in Beijing te komen werken.

In “La Cendrillon du canal” (de assepoester van het kanaal) trekt de schrijver ons mee naar de lagen van de Chinese gemeenschap die niet kunnen of mogen genieten van China’s economische boom. Hij beschrijft de armoede van deze plattelandsbevolking die naar de hoofdstad is komen werken om niet te sterven op het kleine stukje grond dat ze bebouwt. De ellende waarin deze mensen leven is te wijten aan het niet bezitten van een hukou. Dit is een soort “intern paspoort” dat in de jaren 1950 is ingevoerd om migratie naar de grote steden te belemmeren; de hukou verleent slechts sociale rechten en toegang tot publieke diensten in je geboorteplaats. De economische boom concentreert zich voornamelijk in het Oosten en het Zuid-Oosten van China. Ben je dus daar niet geboren en heb je dus geen hukou van die streek dan zal je, indien je als migrant in een andere regio wilt gaan werken, een illegaal zijn, zonder bescherming, zonder rechten en zal je slechts de gevaarlijkste, vernederende slecht betaalde jobs krijgen.
Het Chinese wonder is grotendeels te danken aan deze leendienstplichtige massa migrante werkers wier loon schandalig laag wordt gehouden en die in mensonterende levenscondities moeten ‘”bestaan”.

Dit alles wordt op meesterlijke wijze beschreven in de korte novelle “La Cendrillon du canal”.
De hoofdpersoon heet Caimei. Op haar gelaat groeit een tumor die haar gezicht schendt en waardoor ze haar baan als poetsvrouw verliest. De operatie die ze nodig heeft, is voor haar onbetaalbaar; ze vraagt dus hulp aan haar vrienden, die even of nog armer zijn dan zij is…

De tweede korte novelle “Poisson à face humaine” (vis met mensengelaat) is opnieuw te zien als een  evocatie van de Culturele Revolutie.
In dit verhaal herkent een vrouw in de taxichauffeur de man waarvan ze twintig jaar geleden gehouden heeft…
La Cendrillon du canal
Liu Xinwu
vertaald door Roger Darrobers
Folio/Gallimard
2 euro!

De definitie van tijdzone volgens het woordenboek van Dale: elk van de 24 zones van het aardoppervlak met een lengteverschil van 15°, waar de gemiddelde zonnetijd 1 uur verschilt met die van de naastgelegene.

De Chinezen die aan de Oostkust leven boffen want ze leven in vrede met de tijd. Zij hebben het voorrecht te mogen opstaan bij zonsopgang, dit is rond 5 uur in de zomer en rond 7 uur in het putje van de winter. Aan de Oostkust wordt het dan ook donker op het einde van de dag. Normaal, niet?

Bij de Chinezen van de Chinese “far West” is het anders gesteld. Zij die leven in Urumqi, hoofdstad van de provincie Xinjiang, zien, op het einde van december de zon niet voor 10 uur ’s morgens. En in Kashgar, de meest westelijke stad van Xinjiang, kan je in juli tot ’s avonds 23:00 en later genieten van de zonsondergang.
De reden van dat alles is dat China maar één tijdzone heeft, dit is de Beijing time. Ongelooflijk voor een land dat meer dan 5.000 km breed is! China is de  grootste “één-tijdzone” op aarde.

Op de kaart hierboven, stellen de witte zones de area’s voor die de “zonnetijd” aanduiden; dit is de tijd die door een zonnewijzer wordt gemeten. Daar staat de zon het hoogst in de hemel op het middaguur. In de rode area’s is dat wat later: de zon zal er ten vroegste pieken rond 13:00. En in de blauwe area’s piekt de zon er veel tot heel veel vroeger dan op het middaguur.

Normaal wordt de wereldtijd afgewogen met de witte area’s in hun geografische centra, met lichte variaties naar oost en west. Wanneer een tijdzone een andere raakt, herhaalt het patroon zich.

In China begint de witte markering in Beijing, deze wordt steeds later naargelang men naar het westen gaat.
China’s westerse grens met Kazachstan is vier tijdzones verwijderd van Beijing, maar alle klokken in China staan op hetzelfde uur.

In 1912 werden door het Centraal Observatorium van de Republiek China tijdzones bedacht, deze zouden tot 1949 in voege blijven.

In 1949, met de oprichting van de Volksrepubliek China, zou er een einde gesteld worden aan de bourgeoisie, de landheren en … de tijdzones.
Tijdzones zijn een teken van modernisering maar tegelijk een teken van provincialisme. 1949 betekent dus het ontwaken van China waarbij de revolutionnaire klok op het uur van de hoofdstad zou worden afgestemd.

De dagelijkse ceremonie van het hijsen van de vlag gebeurt in Beijing onder de zon maar in Xinjiang in het donker. In China is alles eenvoudig: geen tijdzones, geen winter- en geen zomeruren!