Een buitengewoon getalenteerde schrijfster die ook tekende, een fashionista en foodista avant la lettre , een vrijgevochten vrouw die dol was op cinema. Ze werd gelauwerd in de eerste helft van haar leven in Shanghai en Hong Kong maar stierf arm en eenzaam in de Verenigde Staten na dertig jaar isolement.

Zhang Ailing wordt geboren in 1920 in Shanghai in een bewogen periode te wijten aan de krijgsheren die zich verzetten tegen het gezag van de centrale regering. Ze is de eerstgeborene van ouders die beiden afstammen van een familie van mandarijnen, het jaar daarop krijgt ze een broertje. Tien jaar later gaan haar ouders uit elkaar, ze wordt aanvaard in een college waar ze zich al snel zal doen opmerken om haar literaire begaafdheid.

Ze woont bij haar vader, een opiumschuiver die een kruiperige bijzit onderhoudt en er maar op los slaat als hij in een humeurige bui is. Op een dag wordt Ailing, ze is achttien jaar, bont en blauw geslagen waarna ze voor zes maanden in haar kamer wordt opgesloten, reden daartoe is brutaliteit tegenover haar schoonmoeder! In die periode loopt ze dysenterie op, haar vader weigert haar medische hulp. Ze vlucht bij haar moeder en schrijft zich in aan de faculteit Letteren van de Universiteit van Hong Kong waar ze Engelse literatuur zal studeren (1939). Maar de Japanners vallen Hong Kong binnen in 1941 en de universiteit sluit noodgedwongen haar deuren. Zhang Ailing keert terug naar Shanghai nog voor het einde van haar studies. Ze woont opnieuw in het appartement dat haar moeder nu deelt met haar schoonzus en dat maakt Ailing dolgelukkig want ze houdt enorm veel van haar “gugu” (gugu=oudere zus van vader).

Ze wijdt zich volledig aan het schrijven en de tekstjes uit haar prille schooljaren groeien uit tot goed betaalde publicaties in literaire tijdschriften, eerst in het Engels, dan in het Chinees: ze heeft onmiddellijk succes.

Net als vandaag was er toen culturele wedijver tussen Beijing en Shanghai die meer open stond voor nieuwe ideeën. Maar tijdens de Japanse bezetting werden de schrijvers met enige intellectuele ambitie voor de keuze geplaatst hetzij de stad te verlaten hetzij zich te onthouden van enige politieke kritiek. Zhang Ailing legt zich neer bij de tweede.

Hiermee is haar “discretie over de politieke context van die tijd” verklaard!

Hu Lancheng, één van haar bewonderaars en lid van de pro-Japanse regering wil haar ontmoeten. Ze huwen in 1944. Het is een geheim huwelijk want Hu heeft gediend in de marionettenregering van de Japanners en de politieke situatie is heel delicaat. En inderdaad, na de nederlaag van Japan wordt Hu beschuldigd van verraad en Zhang Ailing wordt eveneens verdacht van collaboratie alhoewel ze haar ontrouwe echtgenoot in 1947 reeds heeft verlaten.

Dat terzijde gesteld is Zhang Ailing dé ster van Shanghai, een artieste uitgedost met trendy, zelfontworpen outfits. Haar beschrijvingen van de levenswijze en de zeden van de Shanghainezen vallen erg in de smaak, maar ze onthoudt zich van enige toespeling op de politieke toestand en de Japanse bezetting, ze voelt zich in gevaar. Daarom wordt ze soms, ten onrechte, niet heel serieus genomen en wordt ze bekritiseerd door het communistisch regime dat meer en meer voortgang maakt.

In 1952 verlaat ze daarom haar geliefde Shanghai en haar gugu, drie jaar na het uitroepen van de Volksrepubliek China door Mao Zedong. Ze zoekt toevlucht in Hong Kong waar ze vertaalwerk doet voor de Amerikaanse inlichtingendienst en twee“anticommunistische” kortverhalen schrijft in het Engels.

Ze is pas tweeëndertig en is verbannen uit haar stad. Ze waagt zich aan het schrijven van fictie in het Engels waaronder een remake van haar succesverhaal “het Gouden Schandbord” (weldra in het Nederlands vertaald door mijzelf). Maar te grote culturele en linguïstische verschillen maken dat ze moet afzien van haar plan.

Drie jaar later, in 1955, wordt ze toegelaten in de Verenigde Staten. Daar zal ze een universitaire carrière maken en teksten geschreven in het Shanghainees vertalen naar het Mandarijnen-Chinees en het Engels.

Ze doet research over “de Droom in de Rode Kamer” van Cao Xueqin (midden 18° eeuw), dé grote klassieke Chinese roman. Deze wordt, samen met andere teksten, gepubliceerd in Taiwan.

Dankzij Ferdinand Reyher, met wie ze huwt in 1956, leert ze Bertolt Brecht kennen.

De dood van Reyher in 1967 is aanleiding tot een isolement dat steeds groter wordt, een drie decennia durende afzondering die eindigt met haar overlijden in 1995. Op 8 september wordt ze dood aangetroffen in haar appartement in Los Angeles.

Maar als een feniks herrijst Zhang Ailing uit haar as: de in Taiwan en Hong Kong ontstane “Zhang Ailing revival” heeft zich ook in de U.S.A. en de Volksrepubliek China als een lopend vuurtje verspreid, getuige hiervan een heruitgave van haar oeuvre in het Chinees, films als “Lust, Caution”…Er verschijnen (in China) ook meer en meer werken over Zhang Ailing: de memoires van haar broertje en boeken over haar leven, over haar Shanghai, over haar meest gegeerde schoteltjes,over haar 100 beroemde zinnen, en noem maar op.

Dank dat je opnieuw onder ons bent, Ailing!